Wijktotem Bloemekenswijk is een artistiek participatief project dat ik in het jaar 2018 geïnitieerd heb met de steun van Stad Gent, Museum Dr. Guislain en enkele andere partners. In de loop van 2018 en 2019 heb ik een ontwikkelingsfase doorlopen. Bevragingen, brainstorms en workshops leidden tot de vorming van volgend concept: de watertoren — een van de landmarks van groot Gent — met een doek aankleden en op deze manier een interactie tussen het textielverleden, het sociaal diverse heden en de conviviale toekomst creëren. Ik heb voldoende tijd en energie genomen om kwalitatief de ontwikkelingsfase te doorlopen. Nu is het concept rijp en ontwikkeld genoeg om over meerwaarde te kunnen spreken die de wijkgrenzen overstijgt en zelfs op Vlaams niveau (en erboven) relevantie vertoont en in dialoog staat met andere artistieke (participatieve) projecten.
Stap 1
Ik organiseerde een bevraging waarbij mensen konden vertellen wat hun associaties met de wijk zijn.
“Een gans nieuwe kijk op Gent. Ik ben net verhuisd en heb al in verschillende buurten gewoond maar geen een ervan leken op de Bloemekenswijk. Een dorp met veel diversiteit binnenin een stad.”
“Een wijk met een multiculturele samenleving zoals in de planten en dierenwereld.”
“Een relatief rustige multiculturele wijk waar ik me zeer thuis voel.”
“De straatnamen met bloemennamen, de buurtfeesten en activiteiten en een beetje nostalgie uit de kindertijd toen zat bijna iedereen tijdens de zomer buiten aan de deur.”
Multiculturaliteit en straatnamen met bloemennamen kwamen vaak terug in deze bevraging.
Stap 2
Er volgde een reeks brainstorms op verschillende locaties waar we samen hebben gedacht wat voor kunstwerk voor de Bloemekenswijk zal passen. Één van de ideeën was een “Christotje op zijn Bloemekenswijks”. Watertoren inpakken met bloemenpatronen. De stof waarop bloemen gerukt worden refereert naar de geschiedenis van de wijk: die is voor UCO-fabriek gebouwd. En wat produceerde UCO? Het is het meest voor de productie van jeans bekend maar oorspronkelijk waren het linnen. De bloemen zelf refereren zowel naar de straatnamen als naar de diversiteit van de wijk.
Stap 3
Voorbereiding voor het ontwerp heb ik samen met Soraya Wancour (ze staat trouwens achter ethische kledinglijn AMA) gedaan. We en ongeveer 100 buurtbewoners van verschillende leeftijden, geslachten, sociale statussen etc in een reeks workshops bloemenmotieven ontworpen. Deze worden in de volgende stap gebruikt.
Stap 4
De algemene richtlijnen van het concept zijn uitgetekend maar het kan nog alle richtingen uit. Hoe zou het uiteindelijke doek eruit zien? In welke kleur(en) wordt het uitgevoerd? Is het een losse combinatie van alle bloemen, een gestructureerd patroon, een herhalend patroon? Antwoorden op deze vragen gaan de uiteindelijke uitstraling van het werk bepalen. In het discours van participatie wordt gesproken over emphasis on process over product (Claire Bishop). Dit project wilt aantonen dat het omgekeerde (ook) mogelijk is. Deze meerwaarde wordt alleen maar groter indien dit proces in een artistiek kwalitatief resultaat uitvloeit waar de deelnemers oprecht fier en trots op kunnen zijn.
Nu zal ik een reeks workshops — onder mede begeleiding van professioneel textielontwerper en beeldend kunstenaar Ayla Willaert — houden waarbij ik nog niet/onvoldoende bereikt publiek wil laten participeren. In deze workshops wordt het ontwerp van het kunstwerk uitgewerkt. Het hoogtepunt van dit werk — installatie op de watertoren — hoort er ook bij. Het project beoogt verschillende doelen: het wilt tot discours rond participatieve kunst bijdragen, verbindingen tussen verschillende gemeenschappen in de wijk stimuleren, artistieke en culturele kapitaal van dit werk met een brede groep bewoners delen, meer kwetsbare groepen bekrachtigen, het imago van de wijk op stadsniveau veranderen en in dialoog met gelijkaardige projecten binnen en buiten Vlaanderen gaan. De workshops worden georganiseerd i.s.m. de volgende organisaties in de wijk: vzw JONG, Tehvid Moskee, Inloophuis Poco Loco, vzw Bloemekensforum. Ik durf met heel diverse (leeftijd, sociaal, cultureel en economisch achtergrond, mensen die heel hun leven lang in deze wijk wonen en ‘nieuwkomers’) bewoners te werken en zie deze diversiteit als een troef. De focus ligt immers niet op hun deel uitmaken van een of andere doelgroep maar op de individuele kracht van elke deelnemer. Ik hou wel rekening met de specificiteiten van kwetsbare groepen en bovenvermelde organisaties staan me bij. De workshops volgen elkaar op en zijn met elkaar verbonden, zodat de deelnemers op elkaar blijven werken en inspelen. Zo kan het kunstwerk effectief door alle deelnemers toegeëigend worden.
Ondertussen zijn alle benodigde vergunningen gekregen (Farys de eigenaar, dienst Monumentenzorg, overige stadsdiensten). Uitvoerende organisatie is ook al gekozen: Fashion Graphics & Signecure. Die zorgen ervoor dat de watertoren op het meest geschikte manier aangekleed wordt (dat gebeurt met behulp van 3 alpinisten!), geven garantie voor 2 jaar (en zeggen dat het allicht langer goed zal blijven) en zullen het ook achteraf verwijderen.